Colorado Boulder университетінің ғалымдары 40 мың жылға дейін мұзда сақталған ежелгі микроағзаларды қайта тірілтті. Бұл зерттеу мәңгі тоңның климат үшін қаншалықты маңызды екенін көрсетті. Мәңгі тоң – Солтүстік жартышардың төрттен бірін алып жатқан мұзды-топырақты қабат, онда өсімдіктер, жануар қалдықтары және микроағзалар қатып сақталған.
Ғалымдар анықтағандай, мәңгі тоң ерігенде микроағзалар бірден емес, бірнеше айдан соң ғана белсенді болады. Алты айдан кейін олар үлкен колонияларға айналып, көзге көрінетін құрылымдар түзе бастайды. Белсенді микроағзалар органикалық қалдықтарды ыдыратып, көмірқышқыл газы мен метан бөледі. Бұл газдар – климатқа ең қауіпті парниктік факторлардың бірі.
Зерттеу Аляскадағы Пермафрост туннелінде жүргізілді. Мұнда ғалымдар мыңдаған жылдық топырақ үлгілерін алып, зертханада Арктиканың болашақтағы жазғы жағдайларын модельдеді. Алғашқы айларда микроағзалар баяу қозғалды, бірақ уақыт өте қарқынды белсенділік көрсетті.
Ғалымдардың айтуынша, мәңгі тоң қазіргі климат өзгерісінен жылдам еріп жатыр. Бұл қауіпті шеңберді тудыруы мүмкін: тоң еріген сайын көміртек бөлінеді, ал ол өз кезегінде жаһандық жылынуды күшейтеді.
Сарапшылардың болжамынша, мәселе тек бір реттік ыстық күндерде емес, жаздың ұзаруында. Ұзаққа созылған жылы кезеңдерде микроағзалар белсеніп, ауаға көп мөлшерде газ бөле бастайды.
Ғалымдар әлі де ашылмаған сұрақтар көп екенін айтады. Әлемде мәңгі тоңның қоры өте үлкен – Аляскадан Сібірге дейін. Зерттелгені – соның тек кішкене бөлігі ғана. Сондықтан бұл құбылыс климат болашағына қатысты ең үлкен белгісіздіктердің бірі болып тұр.
Дереккөз: https://www.colorado.edu/today/2025/10/02/researchers-wake-microbes-trapped-permafrost-thousands-years
Фото: Colorado.edu
