Реферат: В статье рассмотрены вопросы обезвреживание различных токсических веществ почвы химическими, физическими или биологическими методами. Даны научные разработки ученных разных стран по обезвреживанию биологических объектов от тяжелых металлов. В основном были использованы методы физической детоксикации глубокая плантажная вспашка и промывание почвы, а среди методов фиторемедиации (биологической детоксикации) - фитостабилизация. Значительное влияние на целесообразность выбора и эффективность проведенных мероприятий будут оказывать химический состав ППК, содержание гумуса, агрохимические показатели почвенного плодородия (наличие подвижного фосфора, карбонатов кальция, реакция почвенной среды). Очень опасный уровень загрязнения свыше 5 ПДК требует кардинального решения проблемы, а именно удаления металла-загрязнителя из почвы, что можно достичь путем физической детоксикации или за счет фитоэкстракции-технологии непрерывного выращивания растений, способных извлекать и концентрировать в надземной биомассе значительное количество тяжелых металлов с последующей их переработкой.
Реферат: Ақуыздық компоненттер ауылшаруашылық дақылдарының маңызды құрамдас бөлігі. Оларға, әсіресе дәнді-бұршақты дақылдар бай. Болашақта биотехнологияның дамуы үшін диапазоны кең қолданыстағы өсімдіктердің ақуыздық компоненттерін қолдануға жол ашты. Дәнді-бұршақтылар өзіндік бірегей биологиялық құрамына, жоғары ақуыздық мөлшеріне байланысты азықтық дақылдардың ішінде ерекше орын алады. Дәнді-бұршақты дақыл-дардың лектиндерін зерттеу бойынша қысқаша әдеби шолу ұсынылған. Отандық және шетелдік әдеби деректерінен алынған талдауда лектиндер бу-нақденелілерге, зиянкестерге және фитопатогенді саңырауқұлақтарға қарсы қорғаныш реакцияларына қатыса алатындығы көрсетілген. Үрмебұршақ лектиндері инсулин тәріздес және радиотерапевтикалық әсер ететіндігі көрсе-тілген. Биологиялық белсенді заттарды, соның ішінде оқшауланған клетка және өсімдік ұлпаларын дақылдау әдістерін қолдану негізінде ақуыздық ком-поненттерді алу экологиялық қауіпсіз кешенді препараттарды шығарудың заманауи бағыты болып табылады.
Жетісу Алатауының Тышқан тауындағы өсімдік жабынның кеңістікте таралуы
Реферат: Мақалада Жетісу Алатауының оңтүстік макробеткейінде орналасқан Тышқан тауының өсімдікжабынының кеңістікте таралу заңдылықтарына сипаттама берілген. Сонымен қатар тізімде өсімдік қауымдастықтарындағы мәдени өсімдіктердің жабайы туыстары мен олардың кездесу молдығы келтірілген.
Некоторые аспекты сохранения биоразнообразия плодово-ягодных культур в Центральном Казахстане
Реферат: Результаты многолетних исследований показали, что основные факторы, лимитирующие интродукцию сортов яблони и груши в аридной зоне Центрального Казахстана - сильные, продолжительные морозы в середине зимы, в сочетании с низким уровнем снегового покрова. Высокую устойчивость к лимитирующим факторам проявили сорта яблони Норкью, Норланд и Норда (Канада), Уральское наливное, Летнее полосатое, Радуга и Раннее (Урал), Баганенок и Аленький цветочек (Сибирь) и сорта груши Барнаульская крупная (Алтай), Малиновка, Красноярская крупная и Веселинка (Восточная Сибирь), Красуля (Урал), Чижовская, Петровская и Лада (Средняя полоса России). Алтайские сорта смородины Алтайская поздняя, Баритон, Лама, Галинка, Наташа и Рита не имели повреждений после самой суровой зимы 2011/2012 гг. за период исследований и показали хорошую урожайность. Многолетние исследования показали, что в связи с экстремальными зимними температурами и низким уровнем снегового покрова земляника садовая в условиях аридной зоны Центрального Казахстана должна выращиваться при укрытии. Предварительные результаты исследования новых сортов земляники садовой показали, что наиболее урожайными являются Принцесса Диана (Англия) и Капри (Италия). Хорошими вкусовами качествами в сочетании с высокой устойчивостью отличился сорт Купчиха (Fragaria ananassa Duch. х F. Moschata (Dutch.) Weston (Средняя полоса России).
Сравнительное изучение морфологических признаков плодов боярышника сомнительного (Crataegus аmbigua C. A. Mey) в ущельях Западного Каратау
Реферат: В статье представлены результаты изучения изменчивости морфологических признаков плодов боярышника сомнительного природных популяций в условиях Мангистау. Для изучения изменчивости морфологических признаков применен коэффициент вариации, индексы и признаки плодов. Установлено, что в каждой из изученных ущелий индивидуальная изменчивость колеблется в разных пределах и зависит от экологических условий произрастания. Всестороннее изучение морфологические особенностей плодов боярышника сомнительного в природных популяциях позволит выбирать растения для введения в культуру не случайным образом, а с учетом наиболее ценных в хозяйственном отношении форм с богатым резервом наследственной изменчивости.
Сирек, эндем Lonicera iliensis Pojark. өсімдігі популяцияларының қазіргі жағдайына кейбір топырақ ерекшеліктерінің әсері
Автор(ы): Қарашолақова Л. Н.*Мұхитдинов Н. М.*Шимшиков Б. Е.*
Реферат: Мақалада сирек, эндемдік Lonicera iliensis Pojark. өсімдігінің Iле, Шелек және Шарын өзендері бойындағы табиғи популяцияларының қазіргі жағдайынзерттеу нәтижелері келтірілген. Iле ұшқаты популяциялары кездесетін өсімдік қауымдарының түрлік құрамы және популяциялардың жастық құрамы, топырақтың ылғалдылығы мен рН мәні анықталды. Популяциялардың жастық құрамын талдағанда 1 және 3 популяцияда орта генеративтік дарақтар 62,9% және 43,4% құраса, 2 популяцияда вегетативтік дарақтар үлесі басымдылық көрсетті. Зерттелген популяцияларда топырақтың рН мәні салыстырмалы түрде бір деңгейде болғандықтан, жастық құрамы мен өсімдіктер қауымының проекциялық жабынына айтарлықтай әсер етпейтіні анықталды. Топырақ ылғалдылығы 1 популяцияда тым жоғары 20,4-32,9% құрады, алайда, антропогендік факторлардың әсерінен жас өскіндер мен вегетативтік дарақтардың дамуына жағдай қолайсыз болып табылады. Сондықтан, 1 популяция территориясында тез арада қорғау шараларын ұйымдастыру қажет. 2 және 3 популяцияларда топырақ ылғалдылығы сәйкесінше, 7,9-25,7% және 13,8-18,8% аралығында өзгерді және мұнда дарақтардың табиғи жолмен қалпына келуі қалыпты жүріп жатыр.
К содержанию эфирных масел у дикорастущих видов горных хребтов Юго-Востока Казахстана
Автор(ы): Каржаубекова Ж. Ж.*Гемеджиева Н. Г.*Арысбаева Р. Б.*
Реферат: В статье приведены результаты количественного содержания эфирных масел (ЭМ) у дикорастущих видов из сем. Apiaceae Lindl.: Carum carvi, Seseli buchtormense и видов из сем. Lamiaceae Lindl.: Mar┐rubium vulgare, Mentha arvensis, M. longifolia, Nepeta pannonica, Origa┐num vulgare и Ziziphora clinopodioides. Также приводятся данные по содержанию ЭМ у интродуцированных в условиях предгорной зоны Заилийского Алатау видов сем. Lamiaceae Lindl. Показано изменение количественного содержания ЭМ в зависимости от возраста растений для видов Origanum vulgare, Marrubium vulgare, Mentha arvensis, M. longifolia. Проведенные исследования позволят выявить наиболее ценные дикорастущие эфироносы Казахстана, полученные ЭМ послужат материалом для углубленного изучения компонентного состава Seseli buchtormense, Marrubium vulgare.
Разнообразие семейства Fabaceae lindley Заилийского Алатау
Автор(ы): Нестерова С. Г.*Инелова З. А.*Ерубаева Г. К.*Нурмухаметова А. Р.*Сейткадыр К.*
Реферат: В статье приводиться анализ видового состава семейства Faba┐ceae Заилийского Алатау. Выявлено, что на территории исследований из семейства Fabaceae распространено 157 видов, относящихся к 24 родам. Лидирующее положение в данном таксономическом составе занимают крупные рода Astragalus (61 вид), Oxytropis (24 вида), Caragana (11 видов). При оценке разнообразия семейства Fabaceae Заилийского Алатау показано, что в регионе исследования в данном семействе по экологическим типам встречаются 3 группы по отношению к влаге: мезофиты, мезоксерофиты, ксеромезофиты. В результате экологического анализа флоры Заилийского Алатау, в основу которого принята классификация групп по отношению к влажности почв, выявлено, что большую часть составляют мезоксерофиты (98 видов, 62,4%). Анализ жизненных форм видов Заилийского Алатау показал, что преобладающими являются многолетники (109 видов или 69%).
Реферат: Жұмыс барысында зерттеуге алынған Малайсары шатқалы жағдайындағы Ақсабақ лақса (мордовник белостебельного - Echinops albicaulis Kar.&Kir.) өсімдік қауымдастығының құрамында өсімдіктердің 15 тұқымдасы, 29 түрі тіркеліп, анықталды. Ақсабақ лақсаның өсу орнының өсімдіктер қауымдастығында ең көп кездесетін қауымдастықтар жүзгінді-түрлі шөпті-астық тұқымдасты, жүзгінді-астық тұқымдасты-лақсалы, жусанды-астық тұқымдасты-лақсалы және лақсалы-жусанды түрлер болды. Пайдалану түрлеріне байланысты Echinops albicaulis өсімдік қауымдастығындағы өсімдіктердің 10 түрі дәрілік,14 түрі мал азықтық, 3 түрі тағамдық, 4 түрі техникалық, 9 түрі декоративті, 3 түрі бал алынатын, 6 түрі улы және 4 түрі сирек кездесетін және жойылып бара жатқан түрлер екендігі анықталды. Echinops albicaulis өсімдігінің өсу ортасындағы өсімдіктер қауымдастығының флористикалық құрамы 25-30 түрлі түтікті өсімдіктерді құрады.
Реферат: Мақалада Батыс Тәңір тауының құрамдас бір бөлігі болып саналатын Өгем жотасы дендрофлорасының флористикалық спектрі академик А.Л.Тахтаджянның классификациясы бойынша берілген. Флористикалық спектр немесе экологиялық спектр белгілі бір территория шеңберінде өсетін өсімдік түрлерінің проценттік ара-қатынасы екендігін ескере отырып, Өгем жотасының дендрофлорасы зерттелген. Флористикалық жұмыстар нәтижесінде жотаның ағаш-бұта таксондары 24 тұқымдас пен 51 туысқа бірігетін 120 түрден тұратындығы және дендрофлораның басым бөлігін раушангүлдер, ерінгүлділер, бұршақтар, талдар, ұшқаттар, күрделігүлділер т.б. тұқымдастар алатындығы анықталған. Таулар - Қазақстан территориясының азғана бөлігін алып жатса да, биологиялық алуантүрлілікті сақтауда маңызды роль атқарады. Өгем жотасы дендрофлорасында жабайы алма, шетен, тұт, таудаған, долана, қарақат, жаңғақ, таңқурай, тау шие, зерек, алша, алмұрт және басқа да толып жатқан жеміс-жидектер көптеп өсетіндігі жиналған гербарий мәліметтері бойынша нақтыланған.
