Реферат: Мақаланың негізгі мақсаты - қазақ философиясының көп ғасырлық тарихы мен руханият әлемінде орын алған дүниетанымдық әмбебаптарға, дәстүрлерге бойлау және оларды рухани мағынада игеру. Қазақ руханияты үшін базалық негіз болған әмбебап ұғымдар болғаны осы мақалада айтылады. Жалпы қазақтың дүниетанымдық әлемі этикалық принциптерді негізінен адамаралық қатынастарда асқар биікке қойып, оны барлық бағдарлардан жоғары қоятындығы атап көрсетіледі және осы ұстаным зерттеулердің басымдылық танытатын методологиялық қағидасына айналғаны белгілі. Тәуелсіздікке қол жеткізгеннен кейінгі заманда халқымыздың құндылықтар жүйесі көптеген өзгерістерге еніп жатқаны белгілі. Қазіргі жаңғыру кезеңінде руханияттың, жалпы гуманитарлық білімнің негізгі субъектісі болып қоғамдағы адам болып есептеледі. Қазақстан халқының рухани бірлігі мәселесі осы ұлттық философияның қалыптасуы мен дамуы, яғни халқымыздың руханиятының үйлесімді өрбуі құбылыстарымен тікелей астасып жатады.
Реферат: Кейбір зерттеушілер исламның түркі халықтары арасына таралуын арабтардың VIII ғасырдың басында Орта Азияны жаулап алуымен және одан кейінгі тарихтағы Талас шайқасы сияқты тарихи оқиғалармен байланыстырып жатады. Тарихи жағынан бұл дұрыс та шығар. Дегенмен ислам дінінің түркілер арасына таралуға мұрындық болған негізгі фактор ретінде ислам дінінің ағартушылық жолмен таралуы немесе ислам діні мен дәстүрлі түркілік дүниетанымның үндесуі дер едік.
Қазақ мәдениетіндегі Шоқан Уәлихановтың тұлғалық бейнесі
Реферат: Мақалада Ш. Уәлихановтың мәдени-шығармашылығы әр түрлі қырынан қарастырылған. Ш. Уәлиханов қазақ мәдениетінде өзіндік орны бар тұлға. Оның ғылымның әр саласында-тарихта, географияда, этнографияда қосқан үлесі зор. Сонымен қатар, қазақстандық ғалымдар Ш. Уәлихановтың ғылыми мұраларын зерттеу туралы еңбектер әлі де болса жеткіліксіз деп санайды. Шындығында, Ш. Уәлиханов қазақ мәдениетінің феномені ретінде әлі де болса толық зерттелген жоқ. Бірақ бәрінен бұрын бізге Ш. Уәлихановтың шығармашылық бір қыры мәдениеттанулық көзқарастары қызықты. Ол тек қана шығыстану көгіндегі жарқырап шыққан мәдениет феномені емес, сонымен қатар Орта Азия мәдениетін европалықтарға алғаш танытып және бірінші боп әлемге ашқан еді.
Қазақ халхының этикалық және эстетикалық құндылықтары туралы
Реферат: Қазақ этикасы мен эстетикасының ежелгі бастаулары, қайнар көздері үш мың жылдай Еуразияның Ұлы даласында өркендеген скиф-сақ, ғұн, үйсін, қаңлы мен түрік бірлестіктерінің мол мәдениетінен нәр алады. Қазақтың төлтумалық этикалық және эстетикалық мәдениеті хандық дәуірінде қалыптасты және ақын-жыраулар мен би-шешендер шығармашылығында өзінің шарықтау шыңына жетті. Мәселен, Майқы би, Төле би, Қазыбек би, Әйтеке би және т. б. сол сияқты би-шешендердің шығармашылығында этикалық-эстетикалық ізденістер айқын көрініс беріп, көшпелілердің дүниені рухани игеру ерекшелігін танытты.
О религиозных взглядах М. Ж. Копеева и их влиянии на духовное развитие Казахстана
Реферат: В целях изучения религиозных взглядов известного казахского мыслителя Машхур Жусипа Копеева следует рассмотреть тематику исследования религиозных проблем в свете традиционного исторического времени и направле┐ний, а также на основе сравнения религиозного движения той эпохи, в которой он жил, и современного религиозного состояния общества, в целях реактуализации духовного наследия для решения современных проблем.
Философия и демократия: к вопросу об их взаимосвязи
Реферат: В статье рассматривается проблема взаимосвязи философии и демократии в современной культуре, приводятся различные точки зрения и философские позиции, опровергающие и доказывающие то, что демократия имеет философское основание. Авторы показывают, что философия, в силу своего особого статуса, играет принципиальную роль в демократическом процессе и обосновывают позитивную роль принципов и ценностей <степной демократии> в современном демократическом развитии Казахстана.
Реферат: В статье подвергается критике идея разграничения научного знания и ценностей. Делается вывод о неустранимости из сферы научного познания ценностного и оценочного аспектов. Методологические нормы и процедуры научного поиска, идеалы и оценки результатов научного исследования, будучи когнитивными внутренними ценностями науки, взаимодействуют со стилем научного мышления эпохи и во многом социально обусловлены.
Об онтологическом статусе человеческой субъективности
Реферат: \"Об онтологическом статусе человеческой субъективности\" проводится мысль, что эта область не является по главной своей функции отражательной, в отличие от воспроизводящей сущность объекта познавательной деятельности субъекта. Ценностно-мотивационная сфера должна преимущественно создавать в идеальной форме образ того, чего еще нет в действительности - в форме наличного бытия отдельного индивида или всего общества. Следовательно, это, главным образом, сфера должного, а не сущего. Ее главными формами являются ценности, идеалы, мотивы, цели, потребности и т. д., которые выступают как движущие силы деятельности субъекта - как в идеальном, так и в физическом плане, в том числе, и процесса познания. Вследствие этого, особенный характер этой сферы выступает, в то же время, как всеобщий характер всего мышления.
Реферат: Фундаментальная наука занимается исключительно приращением нового знания, прикладная - приложением апробированного знания. У фундаментальной и прикладной науки - различные методы и предмет исследования, различные подходы и угол зрения на социальную действительность. У каждой из них - свои критерии качества, приемы и методология, свое понимание функций ученого, своя собственная история и даже своя идеология. Иными словами, свой мир и своя субкультура.
Дін және гуманистік дүниетаным
Автор(ы): Сағиқызы А.*
Объем документа: С. 72-78
МРНТИ: 21.21.25*
Ключевые слова: религия*гуманизм*
Реферат: Мақалада діни дүниетанымға негізделген гуманизм мен зайырлы гуманизм өкілдерінің көзқарастары талданады. Олардың барлығы адамдық -бұл миф емес, гуманистердің ойлап тапқан керемет нәрсесі емес екендігін мойындайды. Адамның адамдығын ешкім жоққа шығармайды, оның маңызды сипаттама екендігін атап көрсетеді. Сонымен қатар, олардың арасында айырмашылық та айтарлықтай: діни гуманистер үшін адамдықты жаратушы Құдай, ол - жоғары күштің сыйы, ал зайырлы гуманистер үшін адамдық оның өз табиғатынан, оны ешбір сыртқы күш жасамайды. Ал егер гуманизмді жалпы адамгершілік, адамдық, этикалық принцип деп түсінсек, онда олардың арасындағы алшақтық жақындай түседі.
