Реферат: Түркi өркениетiндегi қазақ зерттеушiлерiнiң еңбектерi мақалада қазақ зерттеушiлерi соның iшiнде - Фараби атындағы ҚазҰУ-нiң ежелгi Түркiлер жайлы зерттеген профессорлар еңбектерiне баса назар аударылған. Ескi тарихқа үңiлетiн болсақ, бiрiншi кезекте сол тарихтың қайдан шыққаны қызық. Мiне, осы сұрақ төңiрегiнде өрбiген мақала. Тақырыпқа қатысты деректер жинап, танысып шығасын, танысып шыққан деректердi саралайсын, дерек қаншалықты шындыққа жақын екендiгiн анықтап қарастыру. Осылай ескi тарихты оқи отырып оны жаңа қазiргi заман тарихымен салыстыра қарастырасын. Деректер әр түрлi болып кездеседi мысалы: ауызша, жазбаша. Бiрақ ескi заман тарихына үңiлетiн болсақ ауызша тарихтың көп тарағаны белгiлi. Қағанаттың барлық тарихы соғыстары толық және алауыздық арасында болды. Оның аумағы аса ұлы болды, ал халық тым әркелкi, мемлекет нық аяқта тұру үшiн. Бiрақ, жеңiлiсте шыдамдылық танытып, түркiлер тарихи алаңнан кеткен жоқ. Он халық түркi әлемiне бiрiктiредi, халыктардың туысқан және ерекше. Оның ақындары қайтарылмайтын, олар бiр әуенмен және бiркелкi түсiнетiн халық. Барлығы да бiрдей, бiрақ әр халықта әртүрлi. Бұл қалыпты жағдай. Себебi осы түпсiздiк түркi тiлi, таңдандырғаны қарапайымдылығы және көнелiгiнде.
Идеологическое значение генеалогии в исследованиях Х. А. Аргынбаева
Автор(ы): Раисов Д.*
Объем документа: C. 307-311
МРНТИ: 03.81.25*
Ключевые слова: шежире*родословная*генеалогия*родственные связи*традиция передачи историко-генеалогических знаний*
Реферат: В статье, автор на основе фактического материала излагает понятие шежире, дает обозначения терминам родословная, память, генеалогия используя материалы исследования Х.А.Аргынбаева. Изучаемые материалы освещают вопросы происхождения и генеалогии казахского народа, а коллективное народное знание функционирует в форме всеобщей социально-исторической памяти, благодаря которой сохраняется преемственность и актуальность самой генеалогической традиции. Историческая память тюрков-казахов чаще всего транслировалась в виде общих генеалогических представлений. Генеалогия - это одновременно традиция, знание, наука и учебная дисциплина. Изучая генеалогию, мы затрагиваем все эти аспекты. Кроме того, генеалогия есть совокупность фактов, который включает поколения людей, генетический код, социальный опыт и комплекс знаний, которые сохранялись естественным образом. Знания о родственных связях передавались во времени чаще в рамках устной традиции, а иногда и письменно. Как наука генеалогия составляет раздел истории. Традиционные формы шежире разнообразны. Отдельные образцы шежире по структуре своей представляют некий аналог историографических сочинений. В общей массе шежире, в основном они составляют отдельные фрагменты историко-генеалогических сведений казахского народа. Этот массив информации включает в себя эпизоды семейных генеалогий и фамильных историй.
Бала тәрбиесiне қатысты ырымдар
Автор(ы): Айдарханова Е. Е.*
Объем документа: C. 312-316
МРНТИ: 18.41.85*
Ключевые слова: приметы*обычай и обряды*воспитание ребенка*тусау кесер*мойнына буршак салу*басире*жиенкуйрык*
Реферат: Мақалада бала тәрбиесiне қатысты ырымдар, соның iшiнде Қазақтың бала тәрбиелеудегi отбасының рөлi, бала туылғаннан бастап айналасын танығанға дейiнгi, яғни ақыл-есi кiргенге дейiнгi ырымдары халықтың бойына сiңген әдет-ғұрыптармен астасып қалыптасқан тиымдар түрiнде және оны орындау барысында жасалатын жоралғылардың маңызы қарастырылады. Тамырын ежелгi дәуiрлерден бастау алатын ырымдар баланың дұрыс тәрбиеленуiне негiз болып, жақсы азамат ретiнде қалыптасуына септiгiн тигiзетiндiгi де айтылады. Сонымен қоса ырым-жоралғылар бала тәрбиелеуде дене-бiтiмi мен денсаулығының дұрыс қалыптасуына да түрткi болатындығы сөз болады. Сондықтан да халқымыздың болмысымен бiте қайнасып кеткен бала тәрбиелеудегi ырымдарды зерттеу өзектi болып табылады. Ырым - жеке адамның немесе қауымның жору, болжау арқылы орындауға тиiстi ережелерi. Мұнда болашақты болжау, жору функциясы басым. Халық ұғымында ырымдар жақсы және жаман болып бөлiнедi. Кез келген қазақ дүниеге шыр етiп келгеннен, өмiрден өткенше әртүрлi ырымдарды сақтаған. Мақала барысында, ортағасырлық ақын Жүсiп Баласағұнның еңбегi негiзгi дерек көзi ретiнде қарастырылды.
Түркияның ашық аспан астындағы музейлерi
Автор(ы): Шағырбаев М. С.*Сыпатаев Ж. К.*Әлiмбеков А. Б.*
Объем документа: C. 317-325
МРНТИ: 13.51.91*
Ключевые слова: Турция*Анкара*ванны Каракаллы*Музеи под открытым небом*Маликой*
Реферат: Қаңтар, ақпан айларында қазақ ұлттық Университетi Тарих, археология және этнология факультетiнiң бiр топ магистранттары ғылыми тәжiрибе алу мақсатымен Түркия астанасы Анкара қаласында болды. Ғылыми зерттеу жұмысы барысында Анкара қаласындағы көне антикалық мұраларды, сондай-ақ Анкара қаласындағы ашық аспан астындағы музейлердi тiкелей көзбен көрiп, тереңiрек үңiлуге мүмкiндiк туды. Бiздiң бүгiнгi мақаламызға арқау болып отырған мәселе - Түркиядағы ЮНЕСКО қорғауына алынған тарихи орындар. Атап айтсақ, Стамбулдың тарихи бөлiгi, Гәрем ұлттық паркi және Каппадокия жартастары, Памуккале - ежелгi Иераполь, Ежелгi Троя қаласы, Неолиттiк қоныс Чатал-Көйк. Сондай-ақ, Анкара қаласындағы ашық аспан астындағы музейлер. Олардың музейге айналдырылуындағы мамандардың негiзгi ұстанған принциптерi, аталмыш нысандардың Түрiк халқы үшiн маңыздылығы турасында болмақ. Мақала барысында Түркия астанасы Анкара қаласындағы бiрнеше ашық аспан астындағы музейлер мақаланың негiзгi нысаны болып табылды. Олар: 1) Анкара қаласындағы Ежелгi Рим моншасы, 2) Анкара қаласының шығысында орналасқан, Түркия тәуелсiздiгi жолындағы соғыстарда маңызды рол атқарған төбелер, 3)музейге айналдырылған станция - Маликой темiр жол станциясы. Мақала барысында аталған музейлердiң тарихы баяндалып, олардың Түркия тарихындағы ролi анықталды. Салысырмалы түрде қазақ жерiндегi бiрнеше тарихи маңызы бар орындарды музейге айналдыру мәселесi де талқыланды. Мақала соңында Рим моншасына қатысты зерттеу барысында түсiрiлген фото суреттер ұсынылды.
Реферат: Предлагаемая вниманию читателей статья является исследованием музейного дело в Польше на примере, Музея Варшавского восстания. В статье рассматриваются вопросы историографии, дается анализ по проблеме Варшавского восстания, а также исследуются этапы становления музея. Автор при исследовании использовал следующие источники: труды польских ученых (труд Яна Цехановского Варшавское восстание), советского и современного периодов. Описана политическая история, ее особенности, а также рассматриваются отдельные моменты создания музея Варшавского восстания. Исследователь уделил внимания вопросам создания экспозиционного материала и музейного маркетинга. Изучил историю образования данного музея, рассмотрел обстоятельство и результат Варшавского восстания. В данной статье предпринята попытка раскрыть основные причины Варшавского восстания. Целью статьи является анализ изучения истории Музея Варшавского восстания. Основное внимание в работе автор акцентирует на восстание в Польской республике во время Второй мировой войны. Проблема Варшавского восстания мало изучена и требует дальнейших исследовании. В заключении раскрывается роль музея в Польской республике. Данная статья предназначена в первую очередь музееведам, преподавателям по музееведению, студентам и другим педагогическим работникам, которых интересует эта тема.
Қырғыздардың отбасы және отбасылық қарым-қатынастары
Реферат: Қазақстандағы Қырғыздардың отбасылық-некелiк қарым-қатынастары мен салт-дәстүрлерi жөнiндегi тарихи-этнографиялық бағыттағы ғылыми еңбектер қарастырылады. Оған байланысты деректер мен қырғыздардың үйлену тойының ерекшелiктерi айқындалады. Қарастырып отырған қазақ және қырғыз халықтарының отбасылық әдет-ғұрыптарындағы құда түсу, қалыңмал, қыз ұзату, келiн түсiру тойлары, ондағы рәсiмдер өзiнiң құрылысы жағынан өте ұқсас, тiлдiк ерекшелiктерi тұрғысынан да жақын, ғұрыптардың айырмашылығы көбiне-көп халықтардың шаруашылық-мәдени типiне қарай айырылатындығы баяндалады. Әдет-ғұрыптардың iшiнде отбасылық ғұрыптар деп аталатын бөлiгi, әдетте Отбасын құруға байланысты ғұрыптар, Бала туып оны өсiруге байланысты ғұрып-ырымдар, өлген адамды жерлеуге байланысты ғұрыптар деп үш топқа бөлiнедi. Жалпы отбасы ғұрыптары әдет-ғұрыптардың iшiндегi толымдысы, құрамы жағынан ең күрделiсi. Қазақстандағы этнос өкiлдерiнiң этномәдени дамуын көрсетуге, отбасылық қарым-қатынасындағы ерекшелiгi мен этнотiлдiк деңгейi зерделенедi. Зерттеп отырған этностың әдет-ғұрыпы мен салт-дәстүрi этнографиялық мәлiметтерге негiзделген.
Анализ уставных документов Совета сотрудничества арабских государств Персидского залива в контексте реалий Персидского залива
Автор(ы): Турганбаева Ж. Ж.*
Объем документа: C. 337-342
МРНТИ: 06.61.91*
Ключевые слова: интеграция*анализ*устав*основания для сотрудничества*экономическая интеграция*конфликтная ситуация*Совет сотрудничества арабских государств Персидского залива*
Реферат: Данная научная статья посвящена анализу уставных документов, утверждающих создание интегрированного союза аравийских монархий в рамках Совета сотрудничества арабских государств Персидского залива. Автор статьи предпринял попытки по выявлению логики, идей и смысловых акцентов пяти Уставов Совета сотрудничества арабских государств Персидского залива, посвященных разным сферам сотрудничества его членов. Нами были проанализированы такие документы Совета сотрудничества арабских государств Персидского залива как Устав Совета сотрудничества арабских государств Персидского залива, Внутренний Устав Высшего Совета, Устав Министерского Совета Сотрудничества, Основной Устав организации по урегулированию конфликтных ситуаций, Единое экономическое соглашение стран Совета Сотрудничества. Выбор темы мы находим актуальным в связи с необходимостью интерпретации документального обоснования происходящих событий в рассматриваемых странах. Для достижения цели исследования мы сочли необходимым привести основания для создания Совета сотрудничества, а именно - последовательный анализ содержания всех уставных документов, касающихся создания Совета сотрудничества арабских государств Персидского залива. В ходе исследования мы пришли к выводу, что основная цель организации сводится к интеграции во всех экономических, социальных и культурных сферах. В исследовании мы делаем акцент на инициативу обеспечения безопасности в регионе, исходящую от доминирующего, в силу различных исторических и культурных условий, Королевства Саудовская Аравия.
Посттрадиционное общество Южной Кореи и проблемы политической модернизации
Реферат: Данная статья посвящена теме модернизации в традиционном обществе. Южная Корея, как и страны Дальнего Востока, такие как Китай, Япония и, издревле относятся к конфуцианскому обществу. Плоды экономической модернизации вступили в явное противоречие с традиционными устоями жизни корейского народа. В итоге встал вопрос о модернизации политической и культурной жизни общества. Создание новой политической системы в особой культурно-исторической среде Кореи не означало автоматического усвоения западных социальных и политических установок, в ней продолжают сосуществовать институты и элементы новых и традиционных политических отношений. В Южной Корее, после переломных моментов в политической истории страны в середине XX в., динамичное развитие экономики страны привело к тому, что с конца 80-х годов плоды экономической модернизации вступили в явное противоречие с традиционными устоями жизни корейского народа. Политическая модернизация это становление современной демократической модели, где внедряется либеральное начало в повседневную жизнь посттрадиционного мира, и становлении в нем основ гражданского общества, четко дифференцированного на отдельные сферы (политическую, экономическую, правовую, культурную и т.д.).
Понятие процесса модернизации в европейской и азиатской научной среде
Реферат: В данной статье рассматриваются научные подходы европейских и азиатских ученых к проблеме модернизации разных стран. Для азиатского подхода характерно установление причинно-следственных связей между особой этикой и системой азиатских ценностей, с одной стороны, и успешной социально-экономической модернизацией восточных обществ, с другой. В этом случае любая попытка внедрить на местную почву европейские институты, будь это гражданское общество или права человека, вызывает рефлективное отторжение, что существенно подрывает потенциал дальнейшей политической модернизации и демократизации восточного мира. Если классическая модернизационная теория рассматривала Запад как единственный образец для модернизации стран, то новая концепция множества модернизаций считает различия в модернизации разных стран закономерными и отрицает единый образец. Оптимальным является вариант национальной модели модернизации, когда на основе уже достигнутого уровня вестернизации - освоения западных образцов - государство обращается к нуждам национального развития, к задачам развития своего общества.Признается, что модернизации могут осуществляться без навязывания западного опыта, а нарушение равновесия между современностью и традиционностью приводит к острым общественным конфликтам и неудачам модернизации. Происходит отказ от европоцентризма в толковании модернизации, тщательно анализируется опыт модернизации без вестернизации.
Реферат: Мақалада Германияның КСРО-ға қарсы жасаған шабуылына байланысты АҚШ-тың саяси қоғамдық ұйымдарының кеңес халқына көрсеткен қолдауы қарастырылған. Ақштың көптеген көрнектi мемлекеттiк және саяси қайраткерлерiнiң фашистiк германияның басқыншылық соғысына байланысты айтқан сөздерi қарастырылады. Сонымен қатар, американ қоғамының Кеңес Одағын қолдауына қарсы болған мемлекеттiк және саяси қоғам қайраткерлерiнiң пiкiрлерi берiлген. Соғыс кезiндегi АҚШ пен КСРО арасындағы өзара көмек көрсетуi жайында жасалған келiсiмдер, американ кеңес сауда келiсiмi, несие беру туралы жасалған келiсiмдердi келтiрген. Американ-кеңес елдерi арасында өзара көмек көрсету келiсiмдерi болғанымен, алайда оның толыққанды жүзеге аса қоймағандығының себептерiн мысалдар арқылы келтiрiлген. Соғыс барысында АҚШ-тың негiзгi көздеген мақсатын американдық саясаткерлердiң айтқан сөздерiнен мысалдар келтiрген. Автор кеңес-американ қатынастарын жандандыра түсу үшiн және КСРО жайында толық ақпарат алу мақсатында Г.Гопкинстiң Мәскеуге келуiн және онда жүргiзiлген келiссөздер, кездесулер жайында мәлiметтер бередi. Кездесу барысында кеңес-американ арасындағы өзара көмек көрсету, КСРО-ға қажеттi жабдықтардың тiзiмiнiң жасалыну және осы жабдықтардың жеткiзiлуi айтылған. Кеңес-американ келiссөздердiң арасындағы келiссөздер нәтижесiнiң толық орындалмауын және оның себептерiн автор түсiндiрген. Автор осындай ерекшелiктердi ескере отырып, 1941-1945 жылдар арасындағы Германия мен КСРО арасындағы соғыс кезiндегi АҚШ-тың көрнектi мемлекеттiк және саяси қайраткерлерiнiң көзқарастары айқындалған.
