Шәкәрім университетінің ғалымдары ауыл шаруашылығы, тамақ және қайта өңдеу өнеркәсібі, сондай-ақ Қазақстан Республикасының агроөнеркәсіптік секторы өнімдерін өндіру және сақтау кезінде электрофизикалық әсерлерді және иондаушы сәулеленуді пайдалана отырып, микробиологиялық, биохимиялық және технологиялық процестерді басқару қағидаттарын әзірлеп жатыр.
Қазіргі уақытта азық-түлік шикізаты мен олардан жасалған өнімдерді дезинфекциялаудың көптеген әдіcі бар. Дәстүрлі зарарсыздандыру әдістерімен қатар (термиялық, химиялық өңдеу, ультрадыбыстық, ультракүлгін, инфрақызыл, рентген сәулелерін қолдану) соңғы жылдары иондаушы сәулелену мен электр энергиясын зарарсыздандыру әдістері кеңінен қолданылды.
Азық-түлікті электрофизикалық өңдеу әлемнің 60-тан астам елінде жүзеге асырылады. Халықаралық радиациялық қауымдастықтың мәліметтері бойынша, тек Еуропа нарыққа жыл сайын 200 мың тоннадан астам өңделген өнім шығарады. Тамақ өнімдерін өңдеудің электрофизикалық технологиясы өңдеудің басқа әдістерімен салыстырғанда айтарлықтай артықшылықтарға ие: биологиялық, химиялық және бактериялық бұзылуларға байланысты шығындарды азайту; өнімнің жарамдылық мерзімін ұзарту; тағамның дәмі мен қоректік қасиеттерін сақтау. Тамақ өнеркәсібіндегі маңызды мәселелердің бірі – шикізатты сақтау, оның табиғи қасиеттерін ұзақ уақыт бойы қамтамасыз ету.
Зерттеу барасында алынған нәтижелер ультрадыбыспен, микротолқынды токтармен, инфрақызыл сәулеленумен өңдеудің тиімділігін көрсетеді. Алдын ала эксперименттік зерттеулер әдістердің жоғары тиімділігіy дәлелдейді. Ультрадыбыстық шикізаттың бактериялық ұрықтануын тиімді төмендетуге, жануарлар шикізатындағы ауыр металдардың мөлшерін 2-3 есе азайтуға мүмкіндік береді, ал кейбір санитарлық-микроорганизмдер бойынша толық дезинфекция орын алды. Инфрақызыл сәулелену микробиологиялық көрсеткіштерді зерттеу кезінде өсімдік шикізатын өңдеу кезінде микротолқынды токтармен салыстырғанда тиімдірек болды. Микротолқынды токтармен өңдеу кезінде өсімдіктер мен жануарлар шикізатындағы ауыр металдардың орташа есеппен 8-ден 15%-ға дейін төмендеуі тиімдірек болды.
Ғылыми жоба: BR21882447 «Электрофизикалық және радиациялық өңдеу әдістеріне негізделген ұзақ сақтау үшін азық-түлік қауіпсіздігі жүйесін әзірлеу»
Жетекшісі: Орынбеков Думан Рымғалиұлы, техника ғылымдарының кандидаты.